ترک کلونازپام
دی ۲۱, ۱۴۰۳
ترک کلونازپام به صورت ناگهانی می تواند علائم ترک شدیدی به همراه داشته باشد. کلونازپام دارویی است مسکن و آرام بخش، ضد تشنج، خواب آور است. کلونازپام ترکیبات مخدر ندارد اما به دلیل خواص آرامبخش می تواند اعتیادآور باشد. بهترین روش برای ترک کلونازپام بدون عوارض و علائم، ترک تدریجی در مرکز ترک کلونازپام است.
کلونازپام چیست و چه کاربردی دارد؟
کلونازپام دارویی مشتق از خانواده بنزودیازپین ها است. این ماده دارویی سبب آسان سازی و افزایش عمل انتقال دهنده عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید، در مغز می شود. این فرایند عصبی سبب مهار پیش و پس سیناپسی در همه بخش های سیستم عصبی مرکزی می شود که در نتیجه آن، آثار تسکین دهنده و ضد تشنج کلونازپام خود را در قسمت های لیمبیک و تحت قشری نشان می دهد.
بطور کلی کلونازپام چه بصورت مصرف انفرادی و چه بصورت ترکیبی در کنار سایر مواد دارویی مصرفی، برای کنترل انواع خاصی از تشنج و حمله های عصبی استرس زا مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در جهت درمان انواع اختلالات خواب و بی خوابی، استفاده از این دارو بسیار شایع است.
البته ماده دارویی کلونازپام دارای کاربرد های دیگری نیز می تواند باشد؛ بطور مثال، در زمان هایی خاص برای درمان علائم آکاتیزیا نظیر بی قراری و میل شدید به حرکت، که یکی از عوارض های رایج مصرف دارو های ضد روان‌پریشی است و درمان واکنش های شدید کاتاتونیک، یعنی شرایطی که در آن فرد اصلا حرکت و صحبت نمی‌کند یا حرکات و صحبت کردن او بشدت غیر عادی است، مورد استفاده رایج قرار می گیرد.
اعتیاد به کلونازپام
در پاسخ به این سوال که آیا مصرف کاونازپام اعتیاد زا است و یا خیز، باید گفت پاسخ مثبت است؛ در واقع کلونازپام بصورت قرص مورد استفاده قرار می گیرد و همانند بسیاری از مواد دارویی طبقه بنزودیازپین ها، توان ایجاد وابستگی روانی و جسمی را در افراد مصرف کننده، ایجا می کند. بنابراین به مرور زمان افراد نه تنها به این دارو وابسته می شوند، بلکه خطر اعتیاد به کلونازپام نیز در این افراد بسیار جدی تر می شود و در ادامه مسیر ترک کلونازپام و قطع ناگهانی آن نیز ممکن است بسیار سخت و دارای عوارض ناخوشایندی باشد.
بطور کلی می توان روند معتاد شدن افراد به این دارو را در کارکرد تغییرات زیستی _ شیمیایی مغز، بررسی کرد؛ در واقع کلونازپام با اثر گذاری بر گیرنده های گابا در مغز، سبب ایجاد احساس سرخوشی، آرامش و کاهش اضطراب می شود. نکته مهم در اعتیاد این است که با مصرف مکرر این ماده، مغز برای حفظ و تجربه مجدد این حالت و بر اثر مصرف مکرر، به وجود دارو در بدن عادت می کند و سبب اختلال در نرخ ترشح طبیعی گابا، بصورت کاهش آن می شود.
علل اعتیاد به کلونازپام
اعتیاد به کلونازپام می تواند دارای دلایل زیادی باشد ولی علل اصلی زمینه ساز این اعتیاد عبارتند از:
- افراد دارای سابقه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل: در بسیاری از موارد دیده شده است افرادی که دارای تجارب مصرف الکل و یا مواد مخدر دارند، به دلیل کاهش اضطراب و عدم دسترسی به الکل یا ماده مخدر مورد نظر، از کلونازپام به عنوان راه حل جایگزین استفاده می کند.
- داشتن اختلالات روانی نظیر اضطراب یا افسردگی: در اغلب موارد، افراد دراای اختلالات روانی نظیر اضطراب یا افسردگی، ممکن است به احتمال بیش تری دست به مصرف مکرر کلونازپام و در نتیجه اعتیاد به آن گردد. البته در این وضعیت ها اغلب افراد به دنبال کاهش علائم آزار دهده بیماری های خود با استفاده از کلونازپام هستند که متاسفانه خطر اعتیاد را می تواند به همراه داشته باشد.
- مصرف افراطی این دارو: مصرف بیش از حد کلونازپام می تواند سبب اعتیاد به کلونازپام شود؛ در اینجا منظور از مصرف بیش ار حد و یا افراطی، یعنی مصرف بیش ار حد تجویزی این دارو که باید توسط پزشک متخصص انجام شده باشد، است. در واقع اگر بیش از دوز تجویزی کلونازپام مصرف گردد، نه تنها خطر اوردوز برای فرد محتمل است بلکه خطر ایجاد وابستگی جسمی شدید و در نتیجه اعتیاد به کلونازپام نیز جدی تر می شود.
- مصرف دارو بصورت طولانی مدت: در مواردی دیده می شود که افراد به مدت طولانی اگر از داروی کلونازپام استفاده کند، احتمال اعتیاد به کلونازپام نیز بیش تر می شود. در نتیجه زمانیکه فردی بصورت طوانی کلونازپام مصرف کند، بدن او از نظر جسمی و روانی، به کلونازپام عادت کرده و در نتیجه وابستگی در افراد ایجاد می شود.
عوامل موثر بر اعتیاد به کلونازپام
به نظر می رسد عواملی وجود دارند که سبب افزایش احتمال اعتیاد به کلونازپام می شوند. این عوامل عبارتند از:
- مدت زمان مصرف: زمانیکه مدت زمان مصرف کلونازپام افزایش پیدا کند، احتمال اعتیاد و ایجاد وابستگی نیز در افراد ممکن است بیش تر گردد.
- دوز مصرفی: مصرف کلوپازنام در دوز های بالا و بصورت طولانی مدت، خطر اعتیاد را در افراد جدی تر کرده و آن را افزایش می دهد.
- بیماری های زمینه ای: وجود برخی بیماری های زمینه ای نظیر اختلالات اضطرابی، خلقی و افسردگی، می توانند خطر ایجاد وابستگی و اعتیاد را در افراد بیش تر می کنند.
- سابقه خانوادگی اعتیاد: عامل وجود سابقه اعتیاد در خانواده، یکی از مهم ترین عامل ایجاد اعتیاد در افراد می تواند باشد و به نظر می رسد که افراد دارای اعتیاد در سابقه خانوادگی، بیش تر در معرض ابتلا به اعتیاد به کلونازپام هستند.
علائم اعتیاد به کلونازپام
اعتیاد به کلونازپام دارای علائمی می تواند باشد که برخی از آن ها آشکار هستند و برخی غیر آشکار. تعدادی از این علائم عبارتند از:
- مصرف بیش تر از مقدار دوز تجویزی توسط پزشک
- تمایل به کاهش استفاده از کلونازپام ولی شکست در انجام آن
- تجربه میل شدید به استفاده بی مورد از کلونازپام
- ناتوانی در انجام وظایف و تکالیف تحصیلی، شغلی، خانوادگی و….، به علت استفاده از کلونازپام
- ادامه استفاده از کلونازپام برخلاف اثر منفی آن بر روابط اجتماعی
- کاهش انگیزه و انجام فعالیت های مورد علاقه در زمینه های فردی، خانودگی، اجتماعی و…، به علت استفاده از کلونازپام
- تمایل و مبادرت به مصرف کلونازپام در شرایطی که از نظر فیزیکی خطرناک است
- ادامه مصرف کلونازپام برخلاف آگاهی از اثر منفی آن
- ایجاد وضعیت تحمل به کلونازپام در فرد؛ بدین معنی که برای کسب آثر دلخواه و مورد انتظار، نیاز به دوز های بیش تری می باشد.
- تجربه علائم ترک کلونازپام به عت کاهش و یا توقف مصرف کلونازپام
عوارض اعتیاد به کلونازپام
اعتیاد به ماده دارویی کلونازپام می تواند دارای عوارض متعددی باشد که خود را در سطوح مختلف نشان می دهد. تعدادی از سطوح اصلی این عوارض عبارتند از:
- کاهش عملکرد طبیعی و سالم عضلانی: مصرف کلونازپام می تواند سبب کاهش و ضعف توان عضلانی در فرد گردد و فعالبت تسهیل کننده های عضلاتی را کاهش بدهند؛ در نتیجه این وضعیت، حرکات بدنی کند می شوند و همچنین توانای انجام فعالیت های جسمی، کاهش می یابد.
- عوارض گوارشی: از نظر بدنی مصرف کلونازپام ممکن است به سرعت عوارضی جسمی نظیر حالات تهوع، استفراغ، یبوست و اسهال را در افراد، ایجاد کند.
- آثار منفی بر سیستم تنفسی: ممکن است مصرف طولانی مدت کلونازپام، اثر منفی بر روی سیستم تنفسی بگذارد و عوارضی جدی نظیر تنگ شدن تنفس، بروز سرفه های پیوسته و احساس خفگی در گلو را برای افراد به ارمغان می آورد.
- افزایش خطر بروز افتادن در جایی و زمین خوردن های متداول: مصرف کلونازپام به سرعت در بدن تاثیرات مختلفی را می گذارد و در نتیجه آن، تعادل و هماهنگی حرکتی افراد نبز تحت تاثیر قرار می گیرد و خطر بروز اتفاقات مرتبط با هماهنگی و تعادل نظیر سقوط از جایی را افزایش می دهد؛ این نکته متاسفانه به ویژه در سالمندان و کسانی که سابقه اختلالات تعادلی را دارند، خود را بروز می دهد.
- افزایش خطر سقط جنین: مصرف کلونازپام در دوران بارداری توسط بانوان می تواند سبب افزایش خطر سقط و مرگ جنین گردد. بهتر است اگر فردی مجبور است از این دارو در دوران بارداری استفاده کند، حتما باید با پزشک متخصص، برنامه‌ریزی بارداری و دارروی مناسبی داشته باشد.
- آثار نامناسب بر عملکرد های جنسی: به نظر می رسد مصرف کلونازپام آثاری منفی بر روی عملکرد جنسی می تواند بگذارد؛ در واقع برخی افراد با مشکلات ناشی از کاهش میل جنسی، بروز اختلال جدی در ارتباط جنسی و کاهش لذت های جنسی مواجه می شوند.
- تأثیر بر کبد: مصرف کلونازپام در یک بازه طولانی ممکن است سبب بروز اشکالات مختلف در عملکرد کبدی بشود که در نتیجه آن نیز، آنزیم های کبدی افزایش غیز طبیعی پیدا می کنند. بهتر است در صورت بروز علائم غیر طبیعی مرتبط با کبد، به دلیل اهمیت بسیار بالای این عضو، فورا به پزشک متخصص مراجعه کرد.
- افزایش خطر بروز انواع آلرژی: در برخی از موارد، بعضی از افراد پس از مصرف کلونازپام، ممکن است گزارشاتی مبنی بر ایجاد واکنش های آلرژیکی جدی نظیر خارش، قرمز شدن پوست و تورم شدید را افزایش دهد. در صورت بروز علائم آلرژی در حد جدی، بهتر است به سرعت به پزشک متخصص مراجعه گردد.
- اثر شدید منفی بر سیستم ایمنی: مصرف کلونازپام می تواند اثری جدی بر روی سیستم های ایمنی بدن داشته باشد و سبب کاهش توان و واکنش های دفاعی بدن می گردد. این مسئله می تواند سبب افزایش خطر ابتلا به انواع عفونت ها و اشکال در توان طبیعی بدن در بهبود بیماری می گردد.
عوارض روانی کلونازپام
- افزایش خطر بروز و ابتلا به افسردگی: ممکن است مصرف طولانی مدت کلونازپام، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد؛ متاسفانه حتی در بعضی از موارد، مصرف کلونارپام در طولانی مدت می تواند سبب افسردگی و شیوع افکار خودکشی می شود.
- خواب آلودگی و خستگی: مصرف کلونازپام اغلب به دنبال خود خواب آلودگی و خستگی را به همراه می آورد؛ در واقع افرادی که کلونازپام را مصرف می کنند، به هیچ عنوان نباید اقدام به فعالیت هایی کنند که نیازمند هشیاری نظیر رانندگی، است.
- کاهش تمرکز و اختلال حافظه: در بسیاری از موارد مصرف کلونازپام به سرعت توان ذهنی را تضعیف می کند و در نتیجه آن، توان قوه های تمرکز و حافظه به شدت کاهش می یابد که همین سبب تضعیف توان افراد در انجام وظایف روزمره می شود.
- افزایش تحریک پذیری بصورت غیر طبیعی: در بسیاری از افراد، کلونازپام ممکن است عوارض معکوسی نظیر تحریک پذیری و تکانشگری زیادی را ایجاد کند. این نکته ممکن است به ویژه در شروع مصرف کلونازپام رخ دهد و بهتر است افراد از همان موقع، عوارض غیر طبیعی را به پزشک متخصص گزارش دهند. باید به یاد داشت که خطرات کلونازپام به دلیل سرعت عمل بالای این ماده، بسیار جدی و سریع رخ می دهد؛ در نتیجه به منظور جلوگیری از بروز خطرات جدی تری، باید از کمک های پزشکی و روان درمانی لازم بهره برد.
- اعتیاد و وابستگی: کلونازپام به علت ساختار زیستی _ شیمیایی خود دارای توان اعتیاد زایی است و استفاده از آن می تواند سبب ایجاد انواع وابستگی در افراد می گردد.
ترک کلونازپام
طبق آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی، در حدود ۱.۲ میلیون نفر در سطح جهان به کلونازپام اعتیاد دارند؛ در واقع این گزارش نشان دهنده این نکته است که اعتیاد به کلونازپام، مشکلس جدی در سطح جهانی است. بطور کلی همه بنزودیازپین ها بتانسیل خطر بروز تحمل، وابستگی فیزیکی و اعتیاد را در خود دارند ولی کلونازپام به علت شروع فوری اثر و داشتن یک نیمه عمر طولانی نسبی، یکی از اعتیاد آورترین دارو های این طبقه است.
از طرف دیگر با توجه به علائم و عوارض جدی اعتیاد به این ماده، باید در نظر گرفت که برای پیشگیری و متاسفانه در مراحل بعدی ترک کلونازپام و درمان اعتیاد به این ماده دارویی، برنامه های متفاوت بهداشتی در سطح دولتی، آموزش های لازم در سطح خانودگی و ارزش سازی های درونی در سطح شخصی، صورت بگیرد تا بتوان خطر اعتیاد به این ماده را کاهش داد.
با توجه به عوارض ناخوشایندی که اعتیاد در زندگی افراد بر جای می گذارد و همچنین به دلیل تاثیر گذاری سریع ماده کلونازپام، به نظر می رسد که ترک کلونازپام، هر چه زود تر شروع گردد می توان انتظار داشت که بهبودی، سریع تر رخ دهد.
علائم ترک کلونازپام
به نظر می رسد علائم ترک کلونازپام، اغلب در حدود چند روز بعد از قطع تدریجی مصرف کلونازپام شروع می شوند و می توانند تا چند هفته ادامه داشته باشند. این علائم عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب و بی قراری
- کاهش میل جنسی
- مشکلات خواب
- تشنج
- مشکلات حافظه
- کاهش وزن
- مشکلات تمرکز
- افزایش اشتها
- مشکلات تنفسی
اکثر این علائم در هفته اول ترک کلونازپام از بین می روند.
ترک کلونازپام به صورت ناگهانی
زمانیکه فردی دچار اعتیاد به کلونازپام می شود، بر اثر قطع ناگهانی و سریع مصرف این دارو دچار علائم جدی می شود. بررسی این علائم یک از بهترین روش ها در جهت تشخیص مسئله اعتیاد و میزان شدت آن، است. علائم اصلی و شایع ترک کلونازپام به صورت ناگهانی عبارتند از:
- اضطراب غیر طبیعی
- تحریک پذیری و حساسیت پذیر بالا
- مشکلات بی خوابی
- تشنج و بروز حمله های عصبی
- وجود رعشه و لرزش
- بروز حملات هراس شدید
کاهش تدریجی دوز برای ترک کلونازپام
یکی از بهترین روش ها برای شروع مسیر درمانی و ترک کلونازپام، کاهش تدریجی دوز مصرفی کلونازپام است. در این روش، باید دوز مصرفی با راهنمایی پزشک بشکل تدریجی کاهش پیدا کند تا بدن فرصت و توان کافی برای سازگاری و بازتوانی بدست بیاورد؛ بطور مثال، پزشک ممکن است دوز مصرفی را هر هفته و یا هر چند روز به مقدار بسیار کمی کاهش بدهد. خوشبختانه این روش از بروز علائم شدید و جدی خطرناکی نظیر تشنج، جلوگیری می کند و برای افرادی که دارای اعتیاد خفیف هستند، می تواند بسیار مناسب باشد.
استفاده از رویکرد های مکملی نظیر یوگا، مدیتیشن، هنر درمانی و تمرینات تمرکز حواس، در مسیر ترک کلونازپام می تواند به بهبودی وضع کلی و کاهش استرس ناسالم در افراد کمک شایانی کند. از طرف دیگر این رویکرد ها توان های مراقبت از خود، خود آگاهی و تنظیم عاطفی را نیز در افراد تقویت می سازد که خود می تواند عاملی مهم و مفید در جهت چلوگیری از مصرف مجدد در افراد گردد.
بستری برای ترک کلونازپام در کلینیک
بهترین روش برای افرادی که وابستگی شدید به کلونازپام دارند، بستری شدن در مراکز درمانی ترک اعتیاد می باشد. در این روش، بیمار به مدت چندین هفته و یا در صورت نیاز چندین ماه، در مرکزبستری ترک اعتیاد، بستری می شود تا بطور شبانه روزی تحت نظارت و بررسی متخصصین حرفه ای قرار بگیرد. این روش نه تنها علائم ترک کلونازپام را به خوبی می تواند مدیریت کند، بلکه درمان های روان شناختی و آموزش های لازم به منظور جلوگیری از بازگشت به مصرف را نیز شامل می گردد.
سم زدایی برای ترک کلونازپام
سم زدایی ترک اعتیاد یک فرایند مفید و اغلب ضروری است که در آن کلونازپام بطور کامل از بدن حذف می گردد. این روش اغلب باید برای ایمنی بیشتر، در مراکز ترک اعتیاد نظیر کلینیک ترک اعتیاد تهران و یا بیمارستان ترک اعتیاد انجام گردد. این روش بطور معمول برای افرادی که وابستگی شدیدی دارند و یا دوز بالایی از آن را مورد مصرف قرار داده اند، بسیار مهم است. در حین فرایند سم زدایی، علائم ترک کلونازپام به دقت توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار می گیرد و از دارو های مکمل سالم، در جهت کاهش علائم شدیدی نظیر تشنج، سردرد و بی قراری تجویز می گردد.
درمان دارویی برای ترک کلونازپام
درمان دارویی یک از روش های معمول ولی نه در فهرست اولویت هاست که در جهت مدیریت علائم ترک کلونازپام و کمک به فرایند بهبودی، مورد استفاده قرار می گیرد. دارو های جایگزینی همانند دیازپام و یا لورازپام، اغلب ممکن است بشکل موقت و کوتاه مدت، توسط پزشکان متخصص مورد تجویز قرار می گیرند تا علائم ترک به خوبی کاهش پیدا کنند.
همچنین، دارو های ضد افسردگی که در جهت کنترل اضطراب و یا افسردگی مرتبط با ترک کلونازپام و دارو های ضد تشنج در جهت جلوگیری از حملات ناگهانی تشنج ناشی از کلونازپام، باید توسط پزشک متخصص تجویز بشود و تحت نظر او نیز مورد مصرف بیمار قرار بگیرد. این روش گاهی برای برای افرادی که علائم شدید جسمی و روانی ترک کلونازپام را تجربه می کنند، مورد استفاده قرار می گیرند. در برخی مراکز مانند کلینیک ترک اعتیاد طلوعی دوباره، درمان اعتیاد با نوروفیدبک، روند درمان را به صورت چشمگیری کاهش می دهد.
درمان‌های روان شناختی
وابستگی به کلونازپام اغلب با مشکلات متعدد روان شناختی همراه می شود و درمان آن ها، بخش مهمی از فرایند ترک کلونازپام را می سازد. رفتاردرمانی شناختی یا CBT یکی از روش های بسیار کارساز در جهت تغییر الگو های ذهنی نامناسب، ناسالم، منفی و مدیریت اضطراب و استرس است که در بروز اعتیاد به کلونازپام نقش داشته اند.
بهره مندی از مشاوره های فردی و جلسات گروهی می تواند یک محیط حمایتی مناسب و کارساز در زمینه ترک اعتیاد را برای افراد فراهم کند تا آن ها بتوانند به خوبی عوامل مهم شخصی و اجتماعی که در اعتیاد آن ها نقش دارند را کشف و مدیریت کنند. هدف اصی این جلسات، حذف محرک های عاطفی آسیب زا، بهبود تجارب ناشی از آسیب های گذشته و بهسازی شرایط سلامت روانی فعلی فرد است تا ترک کلونازپام به خوبی تکمیل گردد.
گروه درمانی های متعدد این امکان را به افراد می بخشند که با دیگرانی که تجربه اعتیاد را دارند و به اصطلاح در یک کشتی سوارند، ارتباط موثر مناسبی برقرار کنند؛ در واقع وجود محیطی ایمن در جهت اشتراک گذاری تجارب مثبت و منفی، بحث درباره تکنیک های مقابله ای و دریافت حمایت قدرتمند از همتایان می تواند در مسیر بهبودی بسیار مفید واقع گردد.
در صورت نیاز به اطلاعات تکمیلی یا مشاوه رو پاسخگویی به سوالات شما درباره روند ترک اعتیاد در کلینیک، هزینه ها، خدمات و … کافی است کلمه مشاوره را به شماره ۰۹۱۲۰۴۷۴۸۱۰ ارسال کنید تا از مشاوره رایگان ترک اعتیاد بهره مند شوید.